نویسنده: مهندس حسین رازقی

1-منظور از انفلوآنزای پرندگان چیست؟
علت اطلاق این اصطلاح این است که اغلب پرندگان دچار این بیماری می شوند. این بیماری همه گیر بوده و در بین پرندگان، انسانها و خوکها شایع است. همچنین احتمال بروز این بیماری در هر نوع پرنده ای ممکن است لذا پرندگان یا گله های پرندگان خانگی نسبت به این بیماری بسیار حساس هستند. در حال حاضرشیوع این بیماری در برخی از کشورهای آسیایی رو به پیشرفت است.
بیماری ممکن است به دو شکل حاد و یا مزمن دیده شود. در نوع مزمن پرهای پرنده ژولیده بوده و تولید تخم کاهش می یابد. آغاز ابتلا به بیماری ممکن است به صورت مزمن و ضعیف باشد ولی پس از چند ماه با توجه به تغییراتی که در ویروس به وجود می آید، بیماری شکل جدی تری به خود می گیرد و به سرعت تمام پرندگان آلوده به ویروس را از پا در می آورد. این پدیده در بسیاری از کشورها دیده شده است،  بدین نحو که ویروس پس از چند ماه زندگی در بدن پرنده ازشکل ضعیف خارج شده و به تهدیدی جدی بدل می شود و در نهایت تعداد بسیاری از پرندگان بیمار را می کشد.
در خصوص نوع حاد یا شدید آن نیز که بیشترین نگرانی ها را در پی دارد، بیماری به سرعت شکل کشنده ای به خود می گیرد. در فرم کشنده، پرنده ها با ظهور اولین علائم بالینی بروز بیماری در همان روز شروع به مردن می کنند. این شکل از بیماری "به شدت پاتوژن" (بیماریزا) انفلوآنزای پرندگان (HPAI) خوانده می شود. بیماری کنونی از نوع حاد بوده و به سرعت در میان پرندگان اهلی ( مرغ، بوقلمون و تخم پرندگان بیمار) و همچنین در میان انسانها شایع می شود و آنها را آلوده می کند.
2. عامل بروز بیماری انفلوآنزای پرندگان چیست؟
عامل بیماری انفلوآنزای پرندگان،  ویروس انفلوآنزای نوع" A " است.15 زیرگروه مختلف از این ویروس وجود دارد، اگر چه بیماری انفلوآنزای پرندگان توسط زیرگروههای H5  و H7 این سویه ایجاد می شود.  آلودگی به این زیر گروهها منجر به بروز بیماری از نوع حاد، به خصوص در مرغها و بوقلمونها می شود. گاه بیماری از طریق تماس با پرندگان بیمار و یا کود پرندگان بیمار به انسان منتقل می شود. هر چند بیماری درمیان پرندگان بسیار مسری است اما موارد آلودگی انسان تنها در برخی از کشورها گزارش شده است. بسیاری از کشورها وجود انفلوآنزای H5N1 را تائید کرده اند و در برخی از کشورها نظیر پاکستان سویه های متفاوتی را، عامل اپیدمی کنونی دانسته اند
3. نحوه انتشار بیماری در میان پرندگان و انسانها چگونه است؟
در داخل کشورها بیماری به سادگی از فارمی به فارم دیگر منتقل می شود. حتی ذرات بسیار کوچک مدفوع پرندگان حجم عظیمی از ویروس را با خود حمل می کند. این ذرات آلوده ممکن است به همراه غذای پرندگان یا تجهیزات آلوده نظیر: قفسها، و لباس و کفش کارگران فارم، منتقل شوند. استنشاق ذرات آلوده به ویروس ممکن است باعث بروز بیماری شود. در صورتی که پرندگان اهلی در فضای باز در معرض تماس با پرندگان وحشی باشند و یا منبع آب آنها مشترک باشد امکان انتقال بیماری به حداکثر خود می رسد. بازارهای فروش متراکم و غیر بهداشتی می توانند عامل دیگر انتقال بیماری باشند.
مرغهای آلوده می توانند انسان را نیز آلوده کنند، در صورتیکه انسان با مدفوع مرغ بیمار یا مو ، پر ، دیگر اجزای آلوده با ویروس تماس داشته باشد و ذرات آنها را استنشاق کند، ممکن است مبتلا به بیماری شود.
4. نحوه انتقال بیماری از یک کشور به کشور دیگر چگونه است؟
هنگام فروش پرندگان  به کشور دیگر و یا مهاجرت پرندگان(وحشی) در صورت آلوده بودن پرنده امکان انتقال بیماری به کشور مقصد فراهم می شود. در صورت مهاجرت پرند گان، پرنده لزوما بیمار نیست و ممکن است سالم و یا مبتلا به نوع خفیف بیماری باشد، در این حالت پرنده مهاجر تنها حکم ناقل را برای بیماری خواهد داشت. پرنده بیمار، بیماری را تا نقاط بسیار دوردست انتقال خواهد داد.
مرغابی ها و اردکهای وحشی نیز می توانند ناقل بیماری باشند، اما مبتلا به بیماری نمی شوند. اپیدمی بیماری تنها زمانی آشکار می شود که پرندگان اهلی نظیر مرغها و یا بوقلمونها در تماس با اردکهای وحشی ناقل بیماری باشند.
5. آیا اپیدمی انفلوآنزای پرندگان نظیر اپیدمی بیماریهایی همچون "سارس" برای نخستین بار است که اتفاق می افتد؟
این بیماری، بیماری جدیدی نیست. اولین اپیدمی گزارش شده مربوط به 100 سال پیش در ایتالیا بوده است، از آن پس شیوع بیماری در کشورهای مختلفی گزارش شده است. در سالهای اخیر مورد نگران کننده شیوع بیماری در هنگ کنگ (1997) بوده است که در نهایت با معدوم کردن تعداد زیادی از پرندگان در فارمهای آلوده در مدت کمی بیماری تحت پایش قرار گرفت.
6. آیا بیماری انفلوآنزای پرندگان از انسان به انسان دیگر نیز قابل انتقال است؟
در حال حاظر هیچ گونه شواهدی مبنی بر انتقال بیماری از انسان به انسان دیگر وجود ندارد. البته این مساله کاملا منتفی نیست و ممکن است در آینده به وقوع بپیوندد. ویروس انفلوآنزای نوع A  و زیر گروههای آن در حضور نوع دیگری از ویروس آنفوانزا قابلیت ترکیب با این نوع را دارند و لذا امکان ایجاد سویه جدیدی که متفاوت از دوسویه والد خود باشد  غیر ممکن نیست و از آنجا که مردم در برابر این ویروس مقاوم نیستند، این ویروس می تواند تهدیدی جدی تلقی شود. انسان و خوک به منزله شبکه عروقی مرکبی هستند که ویروس انفلوآنزای نوع A، که منشاء آن پرندگان است طی عبور از این چرخه عروقی می تواند با انفلوآنزای نوع انسانی ترکیب شود و نوع جدید را پدید بیاورد. در صورت به وجود آمدن سویه جدید امکان انتقال نوع حاد بیماری انفلوآنزا از انسان به انسان دیگر غیر ممکن نیست. اپیدمی یا همگیری های گذشته ( 1918، 1957، 1968) نیز نشان می دهند که ترکیب سویه های مختلف و به وجود آمدن سویه جدید عامل همه گیری ناگهانی بوده است. تنها راه پیشگیری از چنین حادثه ای از بین بردن سریع پرندگان آلوده است.
7. چرا در کشورهای آسیایی نگرانی درباره انفلوآنزای پرندگان این قدرزیاد است؟
در این مناطق کشورهایی وجود دارند که اپیدمی های بزرگ انفلوآنزای پرندگان را گزارش داده اند.  بر اساس گزارشهای این کشورها سرایت بیماری بسیار سریع بوده است ( از دسامبر سال 2003 – حدوداً، دی سال 1382). برخی از این کشورها شامل اندونزی، تایلند، ویتنام، کابوج، هنگ کنگ، پاکستان، ژاپن، کره و تایوان می باشند. نگرانی هایی در مورد افزایش تعداد پرندگان و البته انسانهای مبتلا نیز وجود دارد.
عامل همه گیری کنونی، ویروس انفلوآنزای بسیار پاتوژن( بسیار بیماریزای) پرندگان معروف به HPAI است، مدارکی وجود دارد که این ویروس می تواند در بین گونه ها مهاجرت کرده و انسان را نیز آلوده کند و باعث بروز بیماری نوع حاد در انسان شود. در حال حاضر انسان نسبت به بیماری انفلوآنزای پرندگان ایمنی ندارد. آمار مرگ و میر در میان انسانهای آلوده به مراتب بیش از موارد آلودگی به سارس است، با این وجود موارد آلوده مشاهده شده نیز در حال حاضر بسیار اندک است. با توجه به موارد مشاهده شده در تایلند و ویتنام، این نگرانی وجود دارد که ویروس در آینده به صورت وسیعتری از پرنده به انسان منتقل شود. با توجه به اطلاعات کنونی بیماری از انسان به انسان دیگر سرایت نمی کند، اما امکان این نوع انتقال همچنان باقی است. در صورت بروز چنین واقعه ای، اپیدمی بزرگ انفلوآنزای پرندگان در بین انسانها قابل پیش بینی است که احتمالاً پیامدهای مخرب بسیاری خواهد داشت.
اپیدمی کنونی برای صنعت پرندگان و برای پرورش دهندگان پرندگان می تواند ضایعه بزرگی محسوب شود. برای جلوگیری از اپیدمی، باید تعداد بسیاری از پرندگان بیمار یا آلوده و یا در معرض آلودگی نابود و به سرعت طی چند روز معدوم گردند. این اقدام اثر نامطلوبی بر اقتصاد خواهد داشت و سبد خانواده را از جیره مغذی تهی خواهد کرد.
8. چگونه می توان همه گیری را در میان پرندگان پایش کرد؟
مهمترین اقدام نابود کردن، پرندگان آلوده یا در معرض آلودگی است. درپی این اقدام معدوم ساختن صحیح لاشه ها نیز باید انجام شود. فارمها یا مزارع پرورشی آلوده نیز باید به دقت ضدعفونی شوند. از بین بردن سریع پرندگان آلوده یا در معرض آلودگی در اپیدمی سال 1997 هنگ کنگ و اپیدمی سال 2003 هلند، در پایش بیماری بسیار موثر ارزیابی شدند. در اپیدمی کنونی، به نظر می رسد ژاپن و کره با انجام اقدامات فوق پایش سریع و مناسبی را بر انتشار بیماری داشته اند. ضد عفونی را می توان با فرمالین یا ید ( محلول الکلی ید-م) انجام داد. ویروس در اثر گرما از بین می رود ولی در سرما قابلیت زیست خود را حفظ می کند. این ویروس در دمای -0- درجه سانتیگراد به مدت یک ماه یا بیشتر زنده می ماند. به یاد داشته باشید تنها یک گرم مواد آلوده به ویروس می تواند میلیونها پرنده را بکشد.
9. آیا می توان گسترش بیماری را در میان پرندگان با استفاده از واکسیناسیون متوقف کرد؟

در خصوص پرندگان واکسن در اختیار داریم. اما از آنجا که این واکسن ممکن است از شدت بیماری بکاهد،  پرندگان آلوده می توانند همواره آلودگی را پراکنده کنند و همچنان آلودگی به نقاط دیگر منتقل شود. و در نهایت فرم خفیف بیماری باقی مانده و می تواند به صورت یک بیماری بومی در آید.
10. چگونه می توان به وجود بیماری انفلوآنزای پرندگان در انسان گمان برد؟
انفلوآنزای پرندگان در انسان به صورت یک عفونت ریوی بسیار حاد نظیر بیماری سارس ظهور می کند که علت آن هر نوع انفلوآنزا و یاویروس بیماری شبیه به انفلوآنزا می تواند باشد،. انفلوآنزای پرندگان را در انسان می توان با علائم بالینی، نظیر تب 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر، سرفه، گلو درد، چشم درد، دردهای عضلانی، ذات الریه، ناهنجاریهای تنفسی (تنگی نفس) و یا مشکلات کلیوی شناسایی کرد. ممکن است تمامی علائم فوق در یک بیمار مشاهده نشود. علاوه بر موارد فوق، برای تشخیص بیماری، فرد باید سابقه بازدید از مزارع پرورش پرندگان یا بازارهای فروش پرندگان آلوده را داشته باشد که در این مورد باید توجه داشت آلودگی مزرعه یا بازار باید گزارش شده باشد و یا آنکه فرد مثلا یکی از کارکنان یک آزمایشگاه تشخیص طبی باشد و با نمونه های همین بیماری در تماس بوده باشد.
11. چگونه می توان وجود بیماری انفلوآنزای پرندگان را در انسان تائید کرد؟
مانند بیماری سارس، این بیماری را نیز تنها در آزمایشگاههای کم شماری می توان تشخیص داد و تائید کرد که به لحاظ تجهیزات از امکانات سطح بالایی برخوردارند. انجام این عمل به کمک تشخیص ویروس در نمونه های گرفته شده از بیمار و یا آزمایشات خون تنها در آزمایشگاههای مشخصی قابل اجراء است. اطلاعات مربوط به این آزمایشگاهها در اختیار دولت مرکزی هر کشوری قرار دارد و توسط سازمان بهداشت جهانی از آنها پشتیبانی می شود تا این آزمایشگاههای منتخب بتوانند وجود انفلوآنزای پرندگان را در انسان تائید و نتیجه نهایی را اعلام نمایند.
12. در صورتی که فردی در منزل ما دچارانفلوآنزای پرندگان شود، اقدامات ما باید به چه ترتیبی باشد؟
پرستاری از فرد مشکوک به انفلوآنزای پرندگان بسیار شبیه به پرستاری از بیماران مبتلا به دیگر انواع انفلوآنزا است. در صورتیکه بیمار دارای تنگی نفس باشد و یا سریع نفس بکشد یا میزان ادرار او کاهش یافته باشد; باید به سرعت بیمار را برای پذیرش و تشخیص طبی و در نهایت معالجه به بیمارستان منتقل کرد. با توجه به اطلاعات کنونی احتمال سرایت بیماری به طور مستقیم از فردی که مبتلا به بیماری انفلوآنزای پرندگان است به فرد دیگر بسیار اندک است. البته احتمال بیمار شدن بیش از یک فرد در خانواده منتفی نیست چرا که ممکن است افراد به اتفاق هم به مزارع آلوده پرورش مرغ و یا به بازارهای فروش پرندگان آلوده رفته باشند و یا در نهایت هر دو یا همه در تماس با یک پرنده آلوده بوده باشند. برای جلوگیری از آلوده شدن به ویروس بیماری انفلوآنزای پرندگان به ویژه هنگام تماس با پرندگان بهتر است دستهای خود را با دقت بشویید. در مقام مقایسه با بیماری سارس امکان انتقال مستقیم بیماری از فرد آلوده به فرد دیگر بسیار اندک است. خطر اصلی، درواقع استنشاق مواد آلوده به ویروس است که موجبات آلوده شدن فرد به ویروس و در نهایت بیمار شدن او را فراهم می آورد.
13. آیا جنسیت افراد و یا سن آنها در ابتلا به بیماری انفلوآنزای پرندگان نقشی دارد؟
به این سوال نمی توان جواب قطعی داد، چرا که مواردابتلا به انفلوآنزای پرندگان در انسان تا کنون بسیار اندک بوده است و برای دادن جواب قطعی نیاز به اطلاعات بیشتری داریم. بر مبنای اطلاعات کنونی این بیماری بیشتر در افراد خردسال دیده شده است و هیچ مدرکی مبنی بر ظهور بیماری در جنس خاصی تا کنون به دست نیامده است.
14. زمان لازم برای آشکار شدن بیماری در فرد پس از تماس با پرندگان آلوده چقدر است؟
بیماری انفلوآنزای پرندگان حدودا بین 1 تا 5 روز پس از تماس با ماده آلوده در فرد ظاهر می شود. این زمان دوره نهفته یا دوره کمون بیماری خوانده می شود.
15. چه افرادی بیشتر رویاروی ابتلا به بیماری انفلوآنزای پرندگان هستند؟
در کشورهای آلوده افرادی که در مزارع پروش  یا افرادی که در بازارهای فروش پرندگان و تخم پرندگان مشغول به کارند و همچنین افرادی که در سازمانهای تحقیقاتی برای ارزیابی میزان اپیدمی در کشورهای آلوده اقدام به بازدید از مزارع آلوده پرورش مرغ می کنند، در صورت تماس با مدفوع پرندگان امکان آلوده شدن به ویروس برای آنها فراهم می شود(البته در صورت مراجعه به بازارهای پرورش پرندگان و یا در صورت تماس در آزمایشگاه با مواد آلوده نیز امکان بروز بیماری وجود دارد). افراد مذکور نسبت به بقیه افراد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار می گیرند. همچنین دامپزشکان و افرادی که در آزمایشگاههای تشخیص طبی در ارتباط با ویروس انفلوآنزای نوع A کار می کنند نیز در خطر آلوده شدن به بیماری قرار دارند. تا زمان پیدا شدن مدارکی مبنی بر انتقال بیماری به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر خطر ابتلا به بیماری همچنان  محدود به انتقال از طریق تماس با پرندگان بیمار و یا مدفوع آنها خواهد بود.
16. آیا می توان از پیشامد بیماری انفلوآنزای پرندگان به کمک دارو پیشگیری کرد؟
تا کنون هیچ دارویی به عنوان پیشگیری کننده از انفلوآنزای پرندگان شناخته نشده است. در حال حاضر برخی داروهای آنتی ویروس وجود دارند، اما تاثیر آنها بر سویه کنونی انفلوآنزای پرندگان هنوز تائید نشده است. یک رده از داروهای ضد ویروس در حال ارزیابی است در حالیکه در خصوص رده دیگر هنوز مدرکی دلیل بر تاثیر آن بر بیماری، در اپیدمی ویتنام پیدا نشده است. بهترین راه پیشگیری از بیماری رعایت بهداشت فردی و اطمینان از سلامت غذا است.
17. آیا هیچ واکسنی برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری انفلوآنزای پرندگان وجود دارد؟
مانند بیماری سارس در حال حاضر هیچ واکسن ویژه ای،  برای جلوگیری از ابتلاء انسان به بیماری انفلوآنزای پرندگان وجود ندارد و واکسنهای موجود توانایی ایجاد ایمنی در مقابل ویروس انفلوآنزای H5N1 را ندارند. در سال 1997 در اپیدمی هنگ کنگ واکسنی برای جلوگیری از ابتلاء به بیماری انفلوآنزای پرندگان ساخته شد، اما از آنجا که ویژگیهای ویروس کنونی به لحاظ موتاسیون یا جهش ژنتیکی تغییر کرده است، استفاده از این واکسن در اپیدمی کنونی اکیدا منع می شود، لذا در شرایط حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از انفلوآنزای پرندگان وجود ندارد. البته فن آوری لازم برای ساخت چنین واکسنی دراختیار قرار دارد، اما زمان لازم برای ساخت واکسنی بخصوص، که در برابر بیماری انفلوآنزای پرندگان ایمنی ایجاد کند و همچنین عرضه آن به بازار مصرف، حدود یک سال است. از آنجا که ویروس انفلوآنزا اغلب تمایل به تغییر دارد- محققان همواره این تغییرات را در ویروس تحت نظر دارند- لذا باید گفت ترکیب واکسن برای ایجاد ایمنی در برابر ویروسهای متغیر هر سال در مقایسه با سال دیگر متفاوت است. واکسن انفلوآنزا برای پیشگیری از انفلوآنزای معمولی، موثر و در دسترس است ولی در مقابل انفلوآنزای پرندگان هیچ ایمنی ایجاد نمی کند.
18. آیا واکسن انفلوآنزای انسانی هیچ نقشی در پایش بیماری انفلوآنزای پرندگان در انسان دارد؟
همانطور که پیشتر ذکر گردید، هیچ واکسنی برای پیشگیری از انفلوآنزای پرندگان در انسان وجود ندارد، اما واکسن بیماری انفلوآنزا (انسانی) در دسترس است. واکسن انفلوآنزا برای افراد در مخاطره بیماری توصیه می شود. هر چند این واکسن ممکن است در برابر H5N1 ایمنی ایجاد نکند، اما این واکسن از ترکیب ویروسهای انفلوآنزا در بدن انسان و ایجاد سویه جدید و انتقال مستقیم فرد به فرد جلوگیری به عمل می آورد. همچنین این واکسن می تواند از بروز فرم حاد بیماری جلوگیری کند. ارجحیت برای واکسیناسیون،  با افرادی است که بیشتر امکان تماس با مواد آلوده به ویروس را دارند. این افراد شامل پرسنل سازمان بهداشت جهانی است که برای بازدید مزارع به کشورهای آلوده مسافرت می کنند، پرسنل آزمایشگاههای تشخیص طبی که در معرض تماس با مواد آلوده به ویروس قرار دارند و افرادی که در مزارع پروش پرندگان و یا در بازارهای عرضه پرندگان مشغول به کارند.
19. اقدامات پیشگیرانه فردی برای جلوگیری از ابتلاء به بیماری کدامند؟
افراد در زمان شایع شدن بیماری بهتر است از رفتن به بازارها عرضه پرندگان خودداری کنند و در طول این مدت از بازدید مزارع پرورش پرندگان تا حد امکان بپرهیزند. عفونت حاصل از این بیماری در انسان اساساً بر دستگاه تنفسی ( لوله های تنفسی ) تاثیر می گذارد که لازمه بروز آن استنشاق ویروس است. خطر اصلی بیشتر هنگام تماس با پرندگان آلوده یا تخم آلوده آنها پدید می آید و خوردن گوشت یا تخم پرندگان آلوده(به صورت پخته) خطرناک نیست. در صورت پخته بودن غذا اصولا هیچ خطری فرد را تهدید نمی کند. شستن دائمی و کامل دستها هنگام پختن یا تماس با گوشت پرندگان احتملا آلوده، برای اجتناب از آلوده شدن به ویروس اجتناب ناپذیر است. همواره به یاد داشته باشید ویروس این بیماری در دمای پائین می تواند به مدت طولانی زنده بماند، لذا هنگام انجماد ویروس می تواند به حیات خود ادامه دهد و احتمال وجود ویروس در غذاهای منجمد بسیار زیاد است. برای پاک شدن کامل دست ها از ویروس هنگام تماس با غذاهای منجمد آلوده به ویروس، شستن دائمی و کامل دست ها الزامی است و باید به صورت برنامه ای منسجم در خانه و رستورانها اجرا  گردد.
20. من در یک مزرعه پرورش پرندگان مشغول به کار هستم و وظیفه از بین بردن پرندگان بیمار را دارم. گویا در این منطقه بیماری انفلوآنزای پرندگان شایع شده است، توصیه شما برای حفاظت و دوری از خطر چیست؟
از آنجا که شما احتمالا با پرندگان بیمار سر وکار دارید، لذا باید اقدامات پیشگیرانه ای را برای برطرف کردن آلودگی موجود بر روی کفش خود بنمائید، مثلا با استفاده از محافظ کفش( روکش یکبار مصرف در ایران- م) از انتقال مدفوع آلوده به ویروس به نقاط دیگر جلوگیری کنید. همچنین برای جلوگیری ازتماس مواد آلوده به ویروس استفاده از روپوش، ماسک و عینک محافظ ضروری است. برای جلوگیری از ورود بیماری از طریق دستان آلوده، باید مرتبا دستان خود را به طور کامل بشوئید. اقدامات احتیاطی فوق الذکر در خصوص کلیه افرادی که در مزارع پرورش پرندگان مشغول به کارند، افرادی که در بازارهای فروش طیور کار می کنند، در منزل و درمورد پرسنل آزمایشگاههایی که با پرندگان و مواد آلوده به ویروس یا با انسانهای آلوده به ویروس سر وکار دارند،  لازم الاجراست.
21. من در خانه تعدادی مرغ دارم که آنها را به همراه چندتایی پرندگان خانگی دیگر نگه می دارم، پیشنهاد شما برای ایمن ماندن در برابر انفلوآنزای پرندگان چیست؟
خطر ابتلاء به بیماری از طریق پرندگان خانگی بسیار کم است، مگر آنکه بیماری از مزارع پرورش پرندگان به پرندگان خانگی منتقل گردد. به هر صورت شما تمام اقدامات احتیاطی را برای محافظت خود و خانواده خود باید رعایت کنید. شما حتما باید پس از تماس با پرندگان یا مدفوع آنها دستهای خود را بشوئید، پرندگان خود را تحت نظر داشته باشید، تا در صورت بیمار بودن متوجه بیماری بشوید. در صورت بیمار بودن تنها راه مطمئن، معدوم کردن آنهاست. به محض رویت کوچکترین علایم بیماری باید اقدام به از بین بردن آنها کنید. در صورت مشاهده علائمی چون ژولیده بودن پرهای پرندگان، یا کاهش تولید تخم باید به بروز بیماری مشکوک باشید و اقدامات فوق را انجام دهید.
از آنجا که انتقال مستقیم بیماری از فردی به فرد دیگر در موارد نادر دیده شده و هنوز به اثبات نرسیده، بنابر این نگران سرایت بیماری از فرد دیگری نباشید. 
22. پیشنهاد شما در مورد خوردن گوشت و تخم پرندگان وارداتی از کشورهای آلوده چیست. آیا دولت موظف به جلوگیری از واردات چنین محصولاتی نیست؟
در صورت پخت مناسب گوشت و پرندگان آلوده خطری متوجه فرد نمی شود، خطر بالقوه زمانی به حالت فعل در می آید که مواد آلوده به ویروس توسط فرد استنشاق شود و یا فرد با مدفوع پرندگان آلوده تماس داشته باشد.
البته هنوز انتقال بیماری انفلوآنزای پرندگان از غذا به فرد به اثبات نرسیده است  و به نظر نمی رسد بیماری از طریق غذای آلوده به انسان سرایت کند. اما گوشت یا محصولات گوشتی مورد مصرف شما ، باید به خوبی و در شرایط بهداشتی پخته شوند. پختن مناسب غذا ، شما را در برابر سایر آلودگی ها ی منتقل شونده با غذا ایمن می کند. استفاده از محصولات گوشت و تخم پرندگان و گوشت خوک به صورت خام اکیدا منع می شود، زیرا استفاده خام از آنها خطر ابتلا به آلودگی های سالمونلا و کامپیلوباکتر را به همراه دارد. توصیه بهداشتی در مورد اغذیه مصرفی باید همیشه و در همه حال دنبال شوند. این توصیه ها شامل شستشوی کامل دستها، پخت کامل  محصولات غذایی پرندگان و جلوگیری از هرگونه آلودگی غذا حین کار و پخت آنها است. تصمیم درباره جلوگیری از واردات محصولات خوراکی پرندگان نیز توسط دول کشورها پس از بازبینی فاکتورها و عوامل مختلف صورت می گیرد. اتخاذ چنین تصمیماتی اغلب به منظور جلوگیری از انتشار عوامل بیماریزا در کشور مقصد صورت می گیرد.
23. توصیه شما در مورد نابود کردن پرندگان آلوده چیست؟
معدوم کردن آنها باید با دقت کافی انجام شود. اجساد پرندگان آلوده باید بلافاصله سوزانده و یا دفن شوند. افراد مسئول معدوم کردن لاشه پرندگان آلوده باید تمام اقدامات احتیاطی را به کار بگیرند تا از هرگونه تماس با لاشه آلوده و مدفوع پرندگان بیمار اجتناب گردد. آنها باید تمام اقدامات لازم برای پایش آلودگی را رعایت کنند و البته شستن کامل دستها نباید هرگز فراموش شود.
24. آیا هیچ گونه محدودیتی برای مسافرتها، جهت جلوگیری از انتشار بیماری وجود دارد؟
سازمان بهداشت جهانی (WHO) هیچ توصیه ای در خصوص محدود کردن مسافرتها به کشورهای آلوده به انفلوآنزای پرندگان نمی کند، زیرا لازمه سرایت بیماری تماس مستقیم با پرندگان آلوده در مزارع پرورش پرندگان و یا در بازارهای عرضه پرندگان زنده است. همچنین هیچ مدرک مستدلی مبنی بر انتقال بیماری به طور مستقیم از فرد به فرد دیگر نیز وجود ندارد. آلودگی اخیر از طریق فروش پرندگان اهلی یا مهاجرت پرندگان مهاجر منتشر می شود. قرنطینه کردن مناطق در این مورد هرگز ضروری نبوده و تنها منجر به ایجاد  وحشت توجیه ناپذیر در میان مردم شده و صدمات کشنده ای بر پیکر اقتصاد و بازرگانی وارد می کند.
25. توصیه شما درخصوص نظارت بر ورود مسافرانی که از کشورهای دیگر می آیند چیست؟
سازمان بهداشت جهانی (WHO) هیچ توصیه ای در خصوص نظارت دائمی بر ورود مسافران کشورهای دیگر و پایش آنها در مورد داشتن علائم بیماری انفلوآنزای پرندگان ندارد. باردیگر تاکید می گردد، این بیماری نظیر بیماری سارس نبوده و بیماری به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود. علت دیگر در مورد نظر منفی پایش مسافران این است که بیماری اغلب حتی پیش از ظهور علائم اولیه منتشر می شود و سرایت می کند، لذا پایش مسافران هیچ کمکی به جلوگیری از انتشار بیماری نمی کند. توصیه به مسافران این است که در کشورهای آلوده به انفلوآنزای پرندگان از رفتن به بازارهای عرضه پرندگان و مزارع پرورش پرندگان خودداری کنند.
26. دوستداران محیط زیست نسبت به از بین بردن پرندگان و حیوانات همواره معترضند، توصیه شما به آنها در خصوص پایش بیماری انفلوآنزای پرندگان چیست؟
نگرانی دوست داران محیط زیست از کشتار افراطی و بی مورد پرندگان و حیوانات به جا است. در شرایط کنونی کشورهای بسیاری هستند که در مخاطره اپیدمی انفلوآنزای پرندگان قرار دارند که انسانها را نیز آلوده می کند. در حال حاضر بیماری به طور مستقیم از فرد آلوده به فرد سالم منتقل نمی شود ولی در صورت بروز چنین اپیدمی، با نوعی از همه گیری مواجه خواهیم بود که مصائب بسیاری را به همراه خواهد داشت. تجربه به ما نشان داده است که جداسازی سریع پرندگان آلوده، تنها راه موثر برای پایش اپیدمی است. لذا معدوم کردن پرندگان آلوده در زمان مناسب خود، تائید شده و می تواند از فاجعه جلوگیری کند. انجام این روش باید به همراه دوست داران محیط زیست و اقناع خاطر آنها در زمان خود صورت گیرد.
27. پرورش دهندگان پرندگان و دیگر دست اندرکاران صنعت پرندگان، نگران صدمات اقتصادی این بیماری هستند و ممکن است حاضر به انجام همکاری کامل در خصوص جداسازی (معدوم کردن) پرندگان نباشند، چه اقداماتی برای رفع این مشکل صورت گرفته است؟
رفتار پرورش دهندگان و تجار پرندگان در خصوص این مسئله کاملا طبیعی است، زیرا صنعت پرندگان به منزله وسیله معاش این افراد است.  بسیاری از دولتها با مشارکت دادن پرورش دهندگان وتجار در این فرایند، شروع به حل مسئله کرده اند. مقوله جبران خسران این  افراد توسط دولتها در حال پیگیری است. با پیگیری این خط مشی بار اقتصادی ناشی از جداسازی پرندگان آلوده یا در معرض آلودگی و معدوم کردن آنها کاهش می یابد.
28. توصیه شما به کشورهای مختلف برای جلوگیری از گسترش بیماری چیست؟
از فروش سبزیجاتی که در مناطق حساس به تماس با مدفوع یا سیستم فاضلاب مزارع پرورش پرندگان هستند باید اجتناب کرد. کشتار پرندگان باید در شرایط بسیار بهداشتی انجام شود. افرادی که بر کار محصولات خام پرندگان نظارت می کنند، باید ناظر بر رعایت اصول پایش آلودگی، اقدامات بهداشتی و نظافت باشند تا از ابتلاء افراد تحت نظارت خود به بیماری جلوگیری کنند. دولت باید به مسئله تفکیک فروش پرندگان زنده از ، محصولات آماده خوردن یا حاضری توجه داشته باشد.
29. اقدامات انجام شده توسط دول مختلف و سازمانهای بین المللی برای پایش همه گیری انفلوآنزای پرندگان چه بوده است؟
نگرانی های روبه رشدی درخصوص شیوع انفلوآنزای پرندگان و اپیدمی احتمالی انفلوآنزا وجود دارد. در سطح بین المللی، سازمان بهداشت جهانی(WHO)، سازمان غذا و کشاورزی بین الملل(FAO) و سازمان جهانی سلامت دام(OIE) در حال تبادل آخرین اطلاعات خود هستند و مشاوره ها و توصیه های منظمی را به کشورها ارائه داده اند. این سازمانها همواره کمک و مشوق برنامه های خودجوش بوده اند.
دولتها نیز همکاری بخشهای مختلف وزاراتخانه هایی نظیر وزارت بهداشت، کشاورزی، جنگل بانی، دامپروری، اقتصاد، و حمل ونقل را تحکیم می بخشند تا بتوانند به صورت هماهنگ پایش شیوع انفلوآنزای پرندگان را به دست بگیرند.
30. نقش سازمان بهداشت جهانی(WHO) در پایش همه گیری انفلوآنزای پرندگان چیست؟
هدف اصلی سازمان بهداشت جهانی(WHO) کاهش خطر ابتلاء انسان به انفلوآنزای پرندگان برای جلوگیری از ترکیب این ویروس با ویروس انفلوآنزای انسانی است که در صورت ترکیب ممکن است علاوه بر سرعت سرایت آن، بیماری نیز شدت بیشتری می یابد. برای جلوگیری از همه گیری وسیع این بیماری، سازمان بهداشت جهانی به کشورهایی که درگیر بیماری شده اند کمک و پشتیبانی لازم را ارائه می دهد تا این کشورها تا حد امکان درایمنی خود بکوشند. همچنین این سازمان مسئولیت رهبری مسیر دست یافتن به واکسن انفلوآنزای پرندگان را نیز به عهده گرفته است. این سازمان به دولتها توصیه می کند، تا نظارت خود بر گله های پرندگان آلوده را افزایش دهند و  مراقبت و نظارت بر سلامت جامعه و مردم را تحکیم بخشند. پایش بیماری انفلوآنزای پرندگان نیازمند همکاری وزارتخانه هایی چون: کشاورزی، اقتصاد و دامپروری است و سازمان بهداشت جهانی(WHO) می کوشد موجبات چنین هماهنگی هایی را در کشورها فراهم آورد.